Waarschijnlijk sta je regelmatig, leunend tegen je auto een beetje verveeld voor je uit te kijken, terwijl de benzine de tank van je auto langzaam vult en het metertje op de pomp verder oploopt dan leuk is. Maar weet je eigenlijk wel wát je precies tankt?
Elon Musk, Rudolf Diesel en Willem Waterstof ten spijt, benzine en de auto zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat benzine haar naam dankt aan de uitvinder van de eerste auto -Carl Benz- is dan ook geen gekke gedachte, behalve dat het onjuist is. Benzine dankt haar naam aan de chemische stof benzeen, dat overigens niet meer in benzine te vinden is. Maar wat dan wel en wat is het eigenlijk? Nu ja, moderne benzine bestaat al snel uit tientallen zo niet meer dan honderden verschillende componenten en alleen de ingenieurs bij Shell en consorten zullen de exacte samenstelling kennen. Wij houden het even bij een sterk vereenvoudigde uiteenzetting.
Destilleren kun je leren
Benzine wordt gemaakt van ruwe aardolie. Tot zover geen verrassing, maar eer die ruwe olie is omgezet in het goedje dat uit de vulpistolen komt vloeien, moet er heel wat werk worden verzet. Het proces begint met destillatie van de ruwe olie. Dit werkt op dezelfde manier als het destilleren van alcohol: je brengt het ruwe product aan de kook en laat de hierbij vrijgekomen gassen condenseren en je vangt deze op. De crux zit hem in de verschillende kookpunten van de verschillende ingrediënten. Als je een gebrouwen drank laat koken zal de alcohol (kookpunt: 78 graden) als eerste koken. De alcohol wordt als eerste vluchtig en zal ook het eerst weer condenseren, waardoor je het van de rest van het brouwsel kan scheiden.
Schematische weergave van een destillatietoren. Bron: wikimedia/Shell
Zo gaat het met ruwe olie ook, al zijn er veel meer verschillende producten die je in één proces kan scheiden. Tegenwoordig gebruikt men hiervoor destillatietorens. De ruwe olie wordt verwarmd tot meer dan 400 graden en komt vrijwel onderin als een gas de toren binnen. Dit gas stijgt op en naarmate het afkoelt zal het weer een vloeistof worden. De verschillende bestanddelen van ruwe olie hebben echter een ander kookpunt en doordat de temperatuur in de toren naar boven afneemt kun je op verschillende niveaus in de toren de afzonderlijke producten opvangen. Bovenin blijft het bij normale temperatuur vluchtige LPG over, terwijl je daaronder respectievelijk benzine, kerosine, diesel en stookolie kunt winnen. Het residu is een dikke substantie dat we gebruiken om onze wegen van te maken: asfaltbitumen.
Goed om te weten is dat alle distillaten koolwaterstoffen zijn, verbindingen van enkel waterstof- (H) en koolstof- (C) atomen. Hoe langer de keten van koolstofatomen, hoe hoger het kookpunt ligt. Ergo: vloeibare gassen als LPG en butaan bestaan uit korte ketens van koolstoffen, terwijl in stookolie hele lange koolstofketens voorkomen.
Tweemaal een schematische weergave van hexaan (C6H14), een belangrijk bestanddeel van moderne benzine.
Hoor wat klopt daar kinderen
We hebben nu benzine, zijn we klaar? Neen, zeker niet! Maar voordat we verder in het proces duiken, is het goed om iets meer te weten over het octaangetal, compressie en pingelen. Het octaangetal van benzine, in Nederland doorgaans RON (Research Octane Number) 95 of 98, is een manier om de klopvastheid van benzine aan te geven. Hoe hoger de klopvastheid, hoe kleiner de kans op zelfontbranding. Zelfontbranding is brandstof die tot ontbranding komt onder invloed van een hoge druk en niet door een externe oorzaak zoals bijvoorbeeld de vonk van een bougie.
De compressieverhouding van een motor geeft aan in welke verhouding het mengsel van lucht en benzine wordt samengedrukt en zegt dus wat over de druk in de cilinder. Bij benzinemotoren ligt dit rond de 1:8 tot 1:12, bij dieselmotoren ligt dit gemakkelijk dubbel zo hoog omdat daar zelfontbranding juist gewenst is. Bij een benzinemotor willen we echter pas dat het brandstofmengsel ontbrandt wanneer de bougie zijn vonkje afgeeft. Gebeurt dat eerder, dan noemen we dat pingelen en dit is schadelijk voor de prestaties én de motor. Een hoge compressie is echter goed voor de prestaties van de motor en/of het terugdringen van het verbruik. Fabrikanten willen het liefst dus een zo hoog mogelijke compressie gebruiken, maar dit kan alleen als de getankte brandstof een geschikt octaangetal heeft.
Straigt run benzine, zoals de door distillatie verkregen benzine ook wel genoemd wordt, heeft een veel te laag octaangetal om te voldoen aan de hoge eisen die we stellen aan benzine. Daarom worden er componenten aan de brandstof toegevoegd die het octaangetal verhogen. In 1921 ontdekt de Amerikaan Thomas Midgley een goedkoop én doeltreffend additief: tetra-ethyllood. Deze loodhoudende benzine was van aanzienlijk betere kwaliteit dan wat men in de eerste jaren van de automobiel als brandstof gebruikte en met de kwaliteit van de benzine steeg ook de efficiëntie van de brandstofmotor. Helaas bleek het lood ook enorm slecht voor het milieu én katalysatoren liepen ermee vol, dus werd loodhoudende benzine begin jaren ‘90 uitgefaseerd. Het daarna toegevoegde benzeen bleek echter kankerverwekkend en nu zit er methyl-tert-buylether door de benzine. Klinkt ook niet heel gezond en dat schijnt het ook niet te zijn, al is het niet zo slecht voor je als lood of benzeen.
Maken of kraken
Nog een probleem is dat je bij het distilleren van ruwe olie een vaste verhouding aan restproducten krijgt, terwijl er bijvoorbeeld veel meer vraag is naar benzine dan naar kerosine of LPG. Uit een vat Brent-olie van 159 liter kun je ongeveer 72 liter benzine distilleren. Middels andere chemische processen maakt men tegenwoordig uit andere distillaten ook benzine. Een van de bekendere processen is het chemisch kraken. Hierbij worden de lange koolstofketens van olieachtige producten afgebroken tot kortere stukken, waarbij onder andere benzine ontstaat. Deze benzine die middels kraking wordt gewonnen heeft tevens een hoger octaangetal en is dus perfect voor de productie van hoogwaardige brandstof.
Een andere veelgebruikte toevoeging is ethanol. Dit biogas heeft een octaangetal van 108.7 en is dus geschikt om het octaangetal van benzine op te krikken. Tegenwoordig zit in Euro95 al maximaal vijf procent ethanol, maar binnen enkele jaren mag dit maximaal tien procent zijn. Daarnaast worden brandstoffabrikanten verplicht de totale uitstoot tijdens de productie- en gebruikscyclus te verlagen met 6 tot 10 procent in 2020, dus het lijkt aannemelijk dat veel producenten voor hun Euro95 zullen overstappen naar deze zogenaamde E10. Daarbij meteen een waarschuwing van bezitters van oudere (<2000) auto’s, aangezien deze niet allemaal geschikt zijn voor het tanken van E10. Je bent dan veroordeeld om de duurdere superbenzines te tanken als Shell V-Power en BP Ultimate, waaraan geen ethanol is toegevoegd.
Die benzine is echt super
Momenteel is BP de enige grote producent die nog échte Super 98 verkoopt, andere superbenzines als Shell V-Power hebben officieel een Ron-rating van tenminste 95, al kan het door de additieven in werkelijkheid ook goed 96 of 97 zijn (edit: de nieuwe V-Power schijnt ook echt 98 te zijn). Daarnaast kun je op sommige plekken in Nederland bij de Firezone ook Competition 102 krijgen. Het tanken van deze brandstoffen heeft voor de prestaties alleen zin als je auto erop is afgesteld. In het geval van een carburateur kun je dan ook geen mindere benzine tanken zonder de kans op pingelen te lopen, terwijl moderne auto’s middels een klopsensor de kwaliteit van de benzine kunnen herkennen en daar het ontstekingstijdstip op kunnen aanpassen.
Foto door @JCS op autojunk.nl
Voor klassiekers of motoren die langere tijd de gestald worden is het ook aan te raden om voor stalling af te tanken met BP Ultimate of Competition 102. Niet alleen is een volle tank beter beschermd tegen roest, ethanol in de meeste gewone benzines trekt vocht aan en kan na langere tijd gaan vlokken. Zet je de auto langer dan een jaar stil, dan is het aan te raden dit met lege tank te doen (eventueel gelijk behandelen tegen roest) of de tank voor gebruik te legen en indien van toepassing ook de benzine uit de vlotterbakken van je carburateurs te halen alvorens je je trots weer tot leven wekt.
Headerfoto: Miss Tuning Calendar 2011
Dat is een openbaring voor de EV haters die altijd roepen dat electriciteit uit kolencentrales komt.
Mag ik van dit artikel gebruik maken om een vraag te stellen? Ja? Mooi!
Ik vraag me af of het zinvol is om RON102 te tanken voor mijn 164 Busso V6 12V. Weet iemand dat of heeft iemand daar een idee over?
Hashtagdurftevragen.
@viezefreddyw: Lekker proberen. Als ‘ie ‘mooier’ loopt, of meer power heeft of minder verbruikt heeft het nut. Anders niet ;). Moderne motormanagement kan altijd profiteren van betere benzine, of schroeft de zaak dus een beetje terug bij een lager octaangehalte. Mijn 147 loopt bijvoorbeeld iets lekkerder op Ultimate98 (voor mijn gevoel) en meetbaar zuiniger. Alleen kan het door de meerprijs financieel toch niet uit. De 164 is natuurlijk al wat ouder, dus geen idee of die echt (standaard) kan profiteren van een hoger octaan.
@viezefreddyw: ter illustratie. Vorig jaar op vakantie met een Audi TT, Haalde met een licht aggressieve rijstijl zonder snelwegen 1 op 12. In Beieren verkopen ze nog Shell Vpower 102 (V Power Racing) en ineens liep het TT-tje 150 km verder op een tank. Bleef ongeveer gehandhaafd met BP Ultimate 102 (100 km verder), dus het is het proberen waard.
@viezefreddyw: Ik denk niet dat die al een klopsensor heeft die dynamisch het ontstekingstijdstip verschuift. Dus waarschijnlijk is het weggegooid geld.
@viezefreddyw: 98 tanken…
Én als je toch lief wil zijn voor de 164 verwen hem dan heel iets vaker met een mooi vers setje platina bougies. Heeft ie liever dan octaan 102.
@moveyourmind: dat inderdaad en regelmatig lekkere nieuwe olie er op met een wix filtertje
@viezefreddyw: zowel de S40 T-4 als de 850R lopen er voelbaar harder op. Bij de Volvo 240 zonder turbo of de Fiat 500 1.4 merkte ik geen verschil. Kan sowieso geen kwaat om het te proberen. Is alleen wat schadelijker voor je portemonnee
@viezefreddyw: maakt zeker weten verschil!
@viezefreddyw: Gewoon proberen. De VR6 loopt iets beter en een tandje zuiniger op BP ultimate. Dit probeer ik dus zo veel als mogelijk te tanken. Op een of andere manier klinkt hij op euro 95 wel iets rauwer…(wel gaaf) Zal wellicht tussen de oren zitten maar is echt zo. Ik heb een keer na het chiptunen er 102 in gehad, liep hij wel heel goed op, maar omdat hij net gechipt was liep hij sowieso toch al beter dan in gewend was……
Gewoon Euro 95 tanken bij de zogenaamde witte pomp geen verschil merkbaar mensen die anders beweren het zit allemaal tussen de oortjes.
@cappie: dus het enorme verschil in geluid en performance die deze jongen merkt is gelijk aan het effect van racestrepen: https://youtu.be/AqTT43KzAA4
Als je er zelf maar in gelooft hè :)
@cappie: Bullshit. Bij een oude Twingo geen verschil ja. 95, 98 en 102 maken wel degelijk een (groot) verschil bij performance auto’s. Zeker turbo auto’s. Een M6 F12 met 560 pk kan zelfs 30-40 pk minder leveren op euro95.
@rubenpriest:
Precies, voor huis, tuin en keuken auto’s is spul van de witte pomp doorgaans goed genoeg. Voor auto’s waarvoor de fabrikant 98 RON voorschrijft niet.
@amghans: Bij een huis tuin etc auto als de golf V 1.6 FSI word ook al aangeraden om 98 te tanken in het boekje.
@cappie: lul alsjeblieft niet zo dom.
@cappie: Ik zou het dan nog verdunnen. Meer dan 80 heb je niet nodig.
@cappie: verschil tussen brandstoffen van de witte pomp en de andere zit hem in de additieven die ze er nog instoppen. Deze zorgen ervoor dat je moter schoner blijft en beter loopt.
@cappie: Zit zeker verschil in. Door alle boven genoemde toevoegingen heeft brandstof tegenwoordig een verkorte houdbaarheid. Tango koopt restpartijen op die tegen die datum aan zitten en dus mindere kwaliteit hebben….
@cappie: Met mijn ouwe trouwe benz maakt het een wereld van verschil als ik bij een witte pomp tank of bij de bp. Na 8 jaar ben ik daar inmiddels wel achter. De auto is makkelijk 10% zuiniger op benzine van de bp.
Ik tank altijd Shell V-power racing in Duitsland. 100 octaan. Prijstechnisch dicht bij euro 95 in Nederland. Ik kan er 40 tot 50 km verder mee op een tank. Auto start beter en loopt veel mooier. Daarnaast zitten daar reinigende middelen in om je brandstofsysteem schoner te houden.
Sinds begin dit jaar is Shell V-power ook Ron 98, aldus https://www.shell.nl/motorists/shell-fuels/shell-v-power/shell-v-power-gasoline.html
Dus de puristen onder ons hebben weer iets minder hoofdpijn bij het zoeken van een tankstation
Interessant stuk! Shell V-power heeft overigens tegenwoordig ook weer ron 98. Die verloren kennelijk teveel klanten aan BP.
@ikrijdouderommel: verdikkeme, je hebt gelijk. Hoef ik met de motor niet meer alleen naar de ‘groenen’
@ikrijdouderommel: is niet 98 toch, ze mixen het met 95, dus zal er tussenin uitkomen. Ten minste, dit mixverhaal stond op het papiertje dat ik kreeg bij de pomp.
@ghost: het is 97
@fouadski: Niet meer blijkbaar. Ik wist ook niet dat ze het aangepast hebben.
@fouadski: is sinds een tijdje 98 , kijk maar op de site van Shell
Misschien hebben sommige pomp houders het stickertje op de pomp niet aan gepast
Er is zelfs aan het begin van het jaar een reclame campagne voor geweest
Ik vraag mij al een tijdje af of ik binnen een aantal jaar een probleem heb met de E30. Gaat E10 echt niet kunnen? Ben nu op vakantie in Nieuw-Zeeland en hier is RON91 de standaard benzine
@victornator95: gewoon Vpower tanken voor €1,64 de liter – gooi ik er ook altijd in.
@focusrs1: in Nieuw Zeeland?
@bierbuik: geen idee wat het daar kost
@bierbuik: Hier kost een liter gemiddeld zo’n 2nzd. Omgerekend €1,20.
@victornator95: Foto’s zijn welkom;) https://www.autojunk.nl/landen/Nieuw-Zeeland
@autoblogger: Haha dat ga ik zeker doen! De trip gaat van Hong Kong-Sydney-Nieuw-Zeeland-Californië dus ik zal aan het eind van m’n reis een uitgebreide upload doen. Ze zijn hier overigens helemaal gek van snelle Ford Falcon’s en Holden’s.
@victornator95: Ik tank de E30 (M20) evenals de E34 (M50) al jaren vol met E10, nooit problemen gehad. Wordt teveel heisa over gemaakt als je ’t mij vraag ;)
@victornator95: E10 vreet onder andere rubber onderdelen op en volgens mij ook een aantal aluminium soorten. Het is wel mogelijk om je auto hiervoor aan te passen maar dit kan duur zijn. Als je E30 veel (emotionele) waarde heeft is het waarschijnlijk het overwegen waard.
Mij is het te veel moeite. Als ik tegen die tijd mijn ’92 Feroza nog heb en het geeft problemen gaat ie de deur uit.
@robert110: Ik heb zelf een E30 en ik heb hier ook over nagedacht.
Brandstoffen als V-power en BP-Ultimate hebben namelijk een reinigende werking, en bevatten ook spul waardoor waardoor vuil e.d. op kan lossen. Bij een oudere auto kan dit volgens mij juist voor problemen zorgen, doordat slangetjes e.d. gaan lekken.
Dus dan vraag ik mij af wat er slechter is; de reinigende werking van BP Ultimate o.i.d., of E10 aangelengd met Ethanol.
@victornator95: Best kans dat ze daar de US ‘standaarden’ aanhouden die niet het octaangehalte weergeven.
91 = RON 95
93 = RON 98
@torsen: Nu je het zegt! Ik ga vandaag nog eens goed kijken bij de pomp. M’n Subaru Legacy (94) gaat er in ieder geval prima op!
@victornator95: Toch even opgezocht. Ze gebruiken wel de octaan waarden en het is echt 91.
95 en 98 zijn ook verkrijgbaar.
@victornator95: het probleem van E10 is dat het wat agressiever is dan normale benzine. Dit merk je vooral omdat het de ‘zachte’ delen aanvreet zoals rubber slangen en pakkingen/ringen. Tevens weekt het vuil los uit je tank en leidingen dat vervolgens meegenomen wordt. Zorg dus ook dat je brandstoffilter goed werkt. Als je echt E10 (of meer zoals ethanol E85) wil tanken moet je dus zorgen dat deze onderdelen vervangen zijn door materialen die er wel tegen kunnen.
@gulli:
Ik neem geen risico.
De E28 ( met M30 blok ) krijgt van mij alleen maar 98 te drinken.
En hij loopt er erg lekker op.
@victornator95: Als je twijfelt kun je ook gewoon al je rubbers en slangen etc vervangen voor spul wat er tegen kan. Voor je motor zelf zal het weinig uitmaken. Je tank kun je coaten mocht je die willen beschermen.
@victornator95: Haal de Kever’s maar terug.
Benzine is al duur genoeg in Nederland waarom 15 cent extra per liter betalen De staat Der Nederlander verdient al genoeg op de autobezitters. Meestal tank ik het 2x per tankbeurt achterelkaar voor de reiniging voor de motor maar normaal gaat er gewone brandstof in Hyundai 1.6 GDI motor.
Is de E10 ook niet schadelijk voor nieuwere auto’s. En verder geloof ik niet echt in 95 of 98. Volgens mij klein verschil. Meeste mensen die dan een keer 98 tanken die rijden meteen rustiger en zuiniger en dan zeggen ze dat die beter is. En 102 moet je alleen gebruiken voor auto’s die gechipt zijn.
In België is de 95 al meer dan een jaar met E10, dus let op als je in België tankt.
Check hier of je auto het mag hebben:
http://e10.febiac.be/public/e10.aspx?lang=NL&Type=test
Bij de Esso hangt er op de “E10 euro 95” een grote sticker E100 wat mij doet vermoeden dat deze brandstof eigenlijk octaan 100 is. Maar ik weet het niet zeker…
@tjorque: Volgens google is E100 een tankpas dienst voor transport bedrijven.
@dizono:
“Bij benzinemotoren ligt dit rond de 1:8 tot 1:12,”
Je bedoelt dus 8:1 tot 12:1.
@dizono:
“Straigt” moet straight zijn.
@dizono:
“In het geval van een carburateur kun je dan ook geen mindere benzine tanken zonder de kans op pingelen te lopen”
Wat heeft het al dan niet hebben van een carburateur te maken met pingelen?
Explain please…
@e28forever: ik denk omdat je dan geen computer gestuurde inspuiting hebt en (dus?) geen klopsensor hebt. Zo kan de ontsteking niet vervroegd worden en kan er ook niet minder ingespoten worden. Dus dan krijg je dat het pingelen niet tegen gegaan kan worden.
@volvo480gtt @e28forever: klopt, een auto met injectie kan doorgaans middels een klopsensor en ECU het ontstekingsmoment vervroegen. Bij een auto of motor met carburateur is dit niet mogelijk. Als die zijn afgesteld op brandstof met een hoger octaangetal heb je bij het tanken van 95 niet alleen mindere prestaties maar ook kans op motorschade.
@dizono:
Het niet hebben van een aangepaste regeling van ontsteking/injectie via klopsensoren om pingelen tegen te gaan is niet alleen iets dat je op motoren met carburateur tegenkomt.
Al eens het werkingsprincipe van bijvoorbeeld een Bosch K-, L-, en LE-jetronic opgezocht?
Niks klopsensor, niks bijregelen van inspuiting of ontsteking, sterker nog, de ontsteking staat volledig los van de injectie.
@e28forever: mijn k- heeft een draaiknop waarmee ik de setting voor de brandstof kan kiezen. Heb er eigenlijk nog nooit twee keer naar gekeken, maar weet wel dat die knop daarvoor is. Hij heeft geloof ik drie standjes.
@lekbak: Je K-Jetronic bedoel je?
@dizono:
Daartegenover staat dat motoren met carburateur meestal een compressieverhouding hadden die een pak lager was dan moderne injectiemotoren, wat dan weer de neiging tot pingelen sterk reduceerde.
Top artikel dit. Complimenten Dizono.
Mijn m3 is afgesteld op 98, met 102 een duidelijk verschil, ook op de dyno. Soms. Ontkom ik er niet aan 95 te tanken, na een liter of 10 gaat dan steevast het. Motorstoringslampje branden
Goed artikel!
Maar “alles wat je moet weten over benzine” stond voor mij eigenlijk al samengevat op de headerfoto.
Wat een lekker ding zeg.
Leuk en informatief stukje. Rijdt zelf al jaren op BP-Ultimate, nu in een Audi A3 met ABT chip. Deze brandstof doet het bij deze motor, direct ingespoten met turbo gewoon een stuk beter. (is ook geadviseeerd voor deze motor)
Wat ik wel apart vind dat jullie zelf rijdend met moderne direct ingespoten met turbo bij de pomp er gewoon euro ingooien. En dat terwijl jullie dus de kennis hebben.
Vooral dat stuk van destileren was interessant, nooit geweten dat de brandstoffen zo gemaakt werden. Wel dat lpg vaak afgefakkeld wordt als restproduct…
Mooi informatief artikel. Weer wat geleerd.