Elektrische auto

Met de opmars van de elektrische auto is de autowereld op zijn kop gezet. EV’s zijn op veel vlakken anders dan de oude vertrouwde auto’s met een verbrandingsmotor. Uiteraard is de techniek anders, maar ook opladen werkt heel anders dan tanken en het kostenplaatje ziet er anders uit. We zetten alles wat je moet weten over elektrische auto’s voor je op een rijtje.

Techniek

Het belangrijkste verschil is de techniek, dus laten we daar mee beginnen. In plaats van een verbrandingsmotor vinden we in een elektrische auto een elektromotor en een accupakket. We gaan niet uit de doeken doen hoe dat allemaal precies werkt qua techniek, maar wel wat de praktische consequenties zijn.

Accu

De accu is een cruciaal onderdeel van een elektrische auto. De capaciteit van de accu wordt uitgedrukt in kWh (als er gedurende 1 uur een vermogen van 1 kW geleverd wordt, staat dit gelijk aan 1 kWh). De accucapaciteit bepaalt de actieradius. In de praktijk valt de actieradius doorgaans lager uit dan de opgegeven actieradius. Met de komst van de WLTP-meetmethode, die de NEDC-methode verving, is de fabrieksopgave wel realistischer geworden.

In de kou presteert een accu minder goed. Dit is terug te zien in de actieradius. Op lange termijn is kou echter niet schadelijk voor een accu. Dat geldt wel voor warmte. Als een accu te warm wordt kan dit ten koste gaan van de levensduur.

Voor de levensduur van een accu is het ook het beste als er opgeladen wordt van 20% tot 80%. Een volledig lege accu, maar ook een volledig volle accu moet vermeden worden. Het accumanagement zorgt er zelf voor dat er altijd een buffer overblijft. De consequentie hiervan is dat je nooit de volledige capaciteit van een accu tot je beschikking hebt.

Versnellingsbak

Steeds meer elektrische auto’s hebben een versnellingsbak. De Porsche Taycan heeft de primeur. Dit model heeft twee versnellingen, om de sportiviteit te bevorderen en toch een acceptabele actieradius te bieden. Het extra gewicht en complexiteit van een versnellingsbak voegt voor een ‘normale’ EV echter niets toe.

Een elektrische auto kan vanaf het eerste moment zijn volledige koppel leveren. Bij auto’s met een verbrandingsmotor zijn de eerste versnellingen vooral bedoeld om te kunnen wegrijden. Om achteruit te rijden heeft een EV evenmin een versnellingsbak nodig: het volstaat om simpelweg de stroom naar de elektromotor om te draaien.

Regeneratief remmen

EV’s verschillen ook qua remmen van conventionele auto’s. Een elektrische auto kan namelijk afremmen op de elektromotor. De elektromotor functioneert dan als dynamo en op deze manier wordt er energie teruggewonnen. Dit heet regeneratief remmen. Op deze manier hoef je vaak maar een pedaal te gebruiken: het remmen gebeurt immers door het gaspedaal los te laten. Dit wordt ook wel ‘one pedal driving’ genoemd.

Trekkracht

De eerste elektrische auto’s die op de markt kwamen, beschikten vaak niet over een trekhaak. Dat had ook niet veel zin, want de trekkracht stelde vrij weinig voor. Elektrische auto’s mogen weinig trekken, omdat de auto’s van zichzelf al erg zwaar zijn. Daarnaast wordt de actieradius en remweg er niet beter van en krijgt de aandrijflijn het zwaarder. Inmiddels bestaan er steeds meer EV’s die het prima vinden om een grote caravan te trekken en is het bijna geen issue meer.

Kosten

Dat een elektrische auto anders in elkaar steekt zie je ook terug in de kosten. Op sommige punten is een elektrische auto daardoor duurder, terwijl je op andere punten juist voordeliger uit bent.

Aanschafprijs

Elektrische auto’s worden langzamerhand goedkoper en er komt steeds meer aanbod, maar er is nog een fors prijsverschil. Dit komt hoofdzakelijk door het accupakket. Dit bevat dure grondstoffen als kobalt en nikkel. Gelukkig zijn er ook merken die inzetten op het bouwen van een zo goedkoop mogelijke EV. Dit voorbeeld wordt door mainstream-merken opgevolgd met elektrische auto’s die minder dan € 25.000 kosten.

Aanschafsubsidie

Om elektrische auto’s iets betaalbaarder te maken, gebruikte de Nederlandse overheid een aanschafsubsidie in het leven geroepen. Dit was geen subsidie voor zakelijk elektrisch rijden. Dit betekende dat de kopers (of leasers) van een nieuwe elektrische auto € 2.950 subsidie kregen. Voor een gebruikte auto gold een aanschafsubsidie van € 2.000. In 2024 wordt het bedrag voor nieuwe auto’s afgebouwd naar €2.550, voordat deze subsidie in 2025 kwam te vervallen.

Zakelijke lease

Een groot deel van de elektrische auto’s in Nederland zijn zakelijke leaseauto’s. Het gewenste effect van de bijtellingsmaatregelen is niet uitgebleven. Inmiddels is de overheid de maatregelen al een paar jaar aan het afbouwen. De bijtelling voor elektrische auto’s is momenteel 17% over de eerste € 30.000 van de cataloguswaarde. Voor alles erboven betaal je, net als bij conventionele auto’s, een percentage van 22%.

Tweedehands

Aangezien elektrische auto’s duur in de aanschaf zijn is het logisch om naar de occasionmarkt te kijken. De goedkoopste elektrische occasion zijn echter de vroege EV’s, die allemaal een vrij beperkte range hebben. De meer recente EV’s zijn ook als occasion nog niet bijzonder goedkoop. Ook is het lastig om te zeggen hoe lang en goed de batterijen meegaan van de uitgeleefde EV’s.

Stroomkosten

De kosten van het opladen kunnen redelijk uiteenlopen, zeker met de huidige stijgende energiekosten. Thuis aan de stekker betaal je gewoon het reguliere stroomtarief. Dat is doorgaans circa €0,22 per kWh wanneer je nog een vast contract hebt. Moet je op dit moment een nieuw contract afsluiten, dan gaat het al snel de €0,30 per kWh voorbij. Bij openbare laadpalen hangt de prijs af van de aanbieder, de locatie en soms zelfs het tijdstip en de drukte. Gemiddeld gezien betaal je zo’n € 0,37per kWh. Aan de snellader ben je het duurst uit: dit kost € 0,69 tot € 0,79.

Tenzij je alleen maar snellaad (wat ook om technische redenen niet aan te raden is), ben je met een EV een stuk goedkoper uit qua “brandstofkosten” in vergelijking met een benzineauto. Dat geldt zeker als je een eigen oprit hebt en voor het grootste gedeelte thuis kunt opladen.

Onderhoud

Elektrische auto’s zijn ook gunstig qua onderhoudskosten. Een elektrische aandrijflijn is namelijk een stuk minder complex en slijtagegevoelig dan een verbrandingsmotor. De banden kunnen wel wat sneller slijten vanwege het hogere gewicht en het grotere koppel. De remmen van EV’s roesten nog altijd, maar slijten doen ze veel minder. Dat komt omdat een elektrische auto vaak op de elektromotor af kan remmen.

Wegenbelasting

Elektrisch rijden wordt gestimuleerd middels verschillende belastingvoordelen. Omdat EV’s geen CO₂-uitstoten hoefde je er geen BPM voor te betalen. Inmiddels is er een vaste voet van € 667 ingesteld. Tot 2025 waren elektrische auto’s vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting, beter bekend als wegenbelasting. In 2025 moet een kwart van de wegenbelasting betaald worden en vanaf 2026 het volledige bedrag. Voorlopig is dit echter nog een gunstige factor binnen het kostenplaatje van EV’s.

Afschrijving

Een nieuwe elektrische auto schrijft gemiddeld keihard af. Hoe luxer de auto, hoe harder je het geld in de fik steekt. Vraag dat maar aan een Porsche Taycan van anderhalve ton, die in een (paar) jaar zo een tonnetje minder waard is geworden. Of al die Tesla Model 3’s voor 15.000 euro op Marktplaats. In 2019 moest je daar nog 45 of zelfs 50k voor aftikken.

Elektrische auto versus benzineauto

Een elektrische auto is duurder in de aanschaf dan een benzineauto. Dat verschil wordt na verloop van tijd echter kleiner, onder meer dankzij de lagere stroomkosten en onderhoudskosten. Afhankelijk van het aantal kilometers (en het type auto) is het goed mogelijk dat een EV over een vijfjarige periode goedkoper is.

Opladen

AC vs. DC

Er zijn twee soorten stroom: AC en DC. AC staat voor Alternated Current, oftewel wisselstroom. DC staat voor Direct Current, oftewel gelijkstroom. Een accu van een elektrische auto werkt meestal op DC. Een stopcontact in een huishouden en veel openbare laadpalen leveren AC. Daarom is er een omvormer nodig. Deze zit ingebouwd in de auto. Dit gaat wel ten koste van de snelheid van het opladen. Snelladers werken wel met DC en maken daarom een veel hogere laadsnelheid mogelijk.

Eenfase vs. driefasen

Voor de laadsnelheid maakt het ook uit of je met éénfase of via driefasen oplaadt. Laden via driefasen is veel sneller. Vrijwel alle moderne huishoudens en openbare laadpalen hebben een driefasenaansluiting. Niet alle EV’s zijn hier echter voor geschikt. Dat geldt met name voor de wat oudere modellen.

Eigen laadpaal

Een elektrische auto kan gewoon thuis opgeladen worden. Dit is de goedkoopste manier van opladen. Daarvoor heb je (bij voorkeur) een eigen oprit nodig. Thuis opladen kan ook als de auto langs de straat staat, maar dan moeten het snoer over de stoep gelegd worden.

Aangezien laden via een normaal stopcontact niet opschiet, moet je daarvoor een wallbox of thuislader installeren. De kosten hiervan kunnen uiteenlopen. De Nederlanders die betaalden voor de aanleg van de oplader waren gemiddeld € 1.579 kwijt aan kosten voor de thuislaadpaal voor de elektrische auto. Wie de paal helemaal zelf aansluit, is ongeveer € 400 kwijt.

Openbare laadpalen

Nederland is ruim 107.000 (semi) publieke laadpalen rijk (november 2022). Als het niet mogelijk is om een laadpaal op eigen terrein te zetten en er is staat geen openbare laadpaal in je buurt, dan kun je er een aanvragen bij de gemeente. Ter indicatie van de snelheid: een elektrische auto met een 50 kWh accu is bij een 11kW/16A-laadpaal in circa 3,6 uur 80% opgeladen. Bij een 22kW/32A-laadpaal duurt dit 1,8 uur.

Snelladers

Er zijn ook snellere openbare laadpalen: de snelladers. Daarvan staan er in november 2022 ruim 3.200 in Nederland. Een EV met een 50 kWh-accu kun je hier binnen een kwartier tot 80% opladen. Als je bij een 175 kW-snellader bent ten minste. Bij een 50 kW-snellader duurt het een kleine 50 minuten. In Nederland kun je onder meer terecht bij Fastned en Ionity. Ook zijn er Tesla Superchargers, waar je sinds begin 2022 ook met een EV van een ander merk welkom bent.

Soorten stekkers

Helaas is het niet zo dat er een universele aansluiting is voor elektrische auto’s. Er zijn verschillende soorten stekkers, waarvan Type 2 en CCS momenteel de meest gangbare zijn:

• Normale stekker (Schuko): een EV kan gewoon opgeladen worden met de huis-tuin-en-keukenstekker. Hiermee gaat opladen het langzaamst. In geval van nood kan het wel handig zijn.
• CEE: deze stekker is er in twee varianten. Een driepolige blauwe variant die geschikt is voor spanning tussen de 200V en 250V en een vijfpolige rode variant die geschikt voor 380V tot 480V.
• Type 1 (Yazaki): deze driepolige stekker is vooral te vinden op Aziatische auto’s. Deze aansluiting is verouderd en verdwijnt langzaam van de markt.
• CHAdeMo: dit is de Japanse standaard voor snelladen. Sommige auto’s hebben daarnaast ook een Type 1 of 2-aansluiting. Andere auto’s zijn met een adapter aan te sluiten op een Type 1 of 2-stopcontact.
• Type 2 (Mennekes): dit is de aansluiting waar vrijwel alle nieuwe Europese EV’s en plug-in hybrides mee zijn uitgerust (al dan niet in CCS-variant). Tesla gebruikt een aangepaste versie van de Type 2-stekker voor de Model S en X. Deze versie is geschikt gemaakt voor snelladen.
• CCS (Combined Charging System): deze stekker bestaat uit twee delen. Het bovenste deel is een Type 2-stekker (of een Type 1) voor AC-laden, terwijl het onderste deel twee polen voor snelladen (DC) zijn. Deze aansluiting is momenteel de standaard in Europa. Ook de Tesla Model 3 heeft deze aansluiting.

Aanbod

Consumenten zijn er misschien nog niet helemaal klaar voor, maar dat weerhoudt autofabrikanten er niet van om in hoog tempo nieuwe EV’s aan te kondigen. Laten we kijken wat er nu zoal op de markt is.

Goedkoopste elektrische auto’s

1. Dacia Spring: € 18.900

Het was al vanaf de eerste aankondiging duidelijk dat de Dacia Spring de goedkoopste elektrische auto van Nederland zou worden. Dat is ook zo bij de tweede generatie. De WLTP-range van 225 km valt nog niet tegen voor de goedkoopste elektrische auto van Nederland. Het vermogen valt wel tegen: dat is maar 44 pk.

2. Leapmotor T03: € 19.950

China is gearriveerd op de Europese automarkt. En hoe. Er komen dure luxe modellen uit het land, maar ook elektrische auto’s als deze rakker: de T03 van Stellantis-merk Leapmotor. Er ligt een 37,3 kWh batterij die moet zorgen voor aan range van zo’n 265 kilometer.

3. BYD Dolphin Surf: € 22.990

Een van de grootste Chinese autofabrikanten is BYD. Zij doen ook mee in de wedloop om de goedkoopste EV van Nederland en wel met de Dolphin Surf. Het EV’tje herken je aan zijn Lambo-achtige koplampen. De kobaltvrije LFP-batterij zorgt voor een rijbereik van 220 kilometer en het vermogen is 88 pk.

3. Dongfeng Box: € 23.499

Wie iets meer ruimte wil, maar een budget heeft van € 25.000 kan beter kiezen voor de Box. De B-segmenter is vier meter lang en haalt 250 kilometer op een volle batterij. Je kunt hem zoals je ziet in kekke kleurtjes kiezen. Ook prettig: de instap-Box is al goed uitgevoerd met een warmtepomp, een elektrisch verstelbare bestuurdersstoel, adaptive cruise control, een 12 inch scherm en een 360 graden camera.

5. Hyundai Inster: € 24.295

De Inster begon zijn leven op zijn thuismarkt als de Caspar en heeft in die vorm een verbrandingsmotor. Wij krijgen hem alleen als volledig elektrische Inster. Er zijn twee versies: een met een 42-kWh batterij en een met een 49-kWh batterij. De meest betaalbare komt 327 kilometer ver op een volle accu en heeft een 97 pk sterke elektromotor.

De elektrische auto’s met de grootste actieradius

1. Lucid Air Grand Touring – 960 km

De Lucid Air kost dik twee ton in Nederland, maar dan heb je wel de grootste range van alle EV’s. In de GT-uitvoering is de WLTP-actieradius maar liefst 882 km groot. Vink je de aero-wielen aan, dan kom je er zelfs 960 kilometer ver mee. Met de Performance-uitvoering lever je iets in qua actieradius, maar dan heb je alsnog 861 km. 

2. Mercedes-Benz EQS 450+: 802 km

Door een joekel van een accupakket te plaatsen in een gestroomlijnde limousine komt Mercedes tot een hele grote actieradius. Voor de grootste range moet je de EQS 450+ hebben. Die kost €124.699 en komt op papier een imposante 802 kilometer ver (WLTP).

3. Audi A6 Sportback e-tron Performance – 756 km

Het hing even in de lucht welke naam dit model zou krijgen, maar het is uiteindelijk de A6 geworden. Audi heeft er een indrukwekkend auto van gemaakt. We noemen 800 volt technologie, een topsnelheid van 210 km/u en dus een actieradius van meer dan 750 kilometer.

4. DS No. 8 FWD Long Range – 750 km

Stellantis heeft knap werk afgeleverd met DS Automobiles. Het wat luxere Citroën-zusje trapt haar EV-avontuur af met de No.8 die meteen in de top vijf van EV’s met grootste actieradius komt. De afwerking in het interieur is ook nog eens fraai en eigenzinnig. Het vermogen van 260 pk valt dan weer mee.

5. Mercedes CLA 250+ – 743 km

De derde generatie van de CLA is er alleen als EV en hybride model. Het is de eerste Mercedes nadat het merk afscheid had genomen van de EQ-lijn. Vanaf zijn introductie is er de elektrische CLA 250+-uitvoering met ruim 700 kilometer actieradius.

Voor- en nadelen

Samenvattend: wat zijn nu precies de voor- en nadelen van een elektrische auto? We zetten het voor je op een rijtje.

Voordelen

• Elektrische auto’s zijn goed voor het milieu. Elektrische auto’s stoten geen CO₂ uit, dat is een feit. Niet iedereen is er van overtuigd dat een elektrische auto ook over de gehele levensloop schoner is. Toch is dat wel degelijk het geval, ook al komt er bij de productie van EV’s wel veel CO₂-vrij en rijden ze vaak niet op groene stroom. Zijn EV’s klimaatneutraal? Nee. Zijn ze schoner dan auto’s met een verbrandingsmotor? Ja.
• Elektrische auto’s zijn voordelig in gebruik. Stroom is aanzienlijk goedkoper dan benzine. Ook gaan elektromotoren efficiënter met energie om. De stroomkosten van een EV vallen daarom een stuk lager uit dan de benzinekosten van een vergelijkbare auto.
• Elektrische auto’s hebben weinig onderhoud nodig. Een elektrische aandrijflijn is veel minder complex en slijtagegevoelig dan een brandstofmotor. Daardoor vallen de onderhoudskosten een stuk lager uit.
• Voor elektrische auto’s betaal je minder mrb.
• Elektrische auto’s hebben een gunstige bijtelling. Voor degenen die privékilometers willen maken met de auto van de zaak is een EV erg aantrekkelijk. De reden: 16% bijtelling in plaats van 22%.
• Elektrische auto’s zijn stil. De afwezigheid van motorgeluid zorgt voor een comfortabele rijervaring.
• Elektrische auto’s trekken snel op. Maximaal koppel vanaf moment één betekent een snelle acceleratie.

Nadelen

• Elektrische auto’s hebben een hoge aanschafprijs. Ook al komen er meer betaalbare modellen op de markt, EV’s zijn nog altijd duur. Ook de kleine modellen zijn duur in vergelijking met hun benzine-tegenhanger.
• Elektrische auto’s hebben een beperkte actieradius. Dit nadeel hangt samen met het eerste nadeel. Er zijn namelijk wel modellen met een actieradius van 500 km of meer, maar dit zijn de dure modellen. De betaalbare modellen moeten het vaak met minder dan 300 km doen. Daar komt bij dat de actieradius in de praktijk lager uitvalt, zeker in de winter.
• Het aanbod is minder groot. Hoewel het aanbod gestaag groeit, is er lang niet zoveel keus als bij benzineauto’s.
• Opladen duurt lang. Bij een benzine- of dieselauto is het voltanken minutenwerk. Bij een elektrische auto kan het uren duren. Zelfs bij een snellader duurt het in het gunstige geval nog een kwartier.
• Er is niet altijd een laadpaal beschikbaar. Vanwege de lange laadtijden moet je soms ook lang wachten op het moment dat alle laadpalen bezet zijn. In gebieden met een minder uitgebreide laadinfrastructuur is dit ook lastig.
• Belastingvoordelen voor EV’s vallen weg. Zo is er in Nederland geen subsidie meer bij de aankoop, ga je steeds meer wegenbelasting en bpm betalen.
• Medeweggebruikers horen elektrische auto’s niet aankomen. Stilte is prettig als je in de auto zit. Als je op straat loopt of fietst en de auto niet hoort aankomen is het minder prettig. Daar wordt wel wat aan gedaan: sinds juli 2019 is het voor fabrikanten verplicht om een EV geluid te laten maken.