Het moet niet gekker worden!
Voordat Saab aan het einde van de Tweede Wereldoorlog begon met het produceren van auto’s, maakte het Zweedse bedrijf vliegtuigen. In de auto’s die de Zweden tot en met enkele jaren geleden maakten, kwamen regelmatig herinneringen terug naar zijn geschiedenis. Bij de ene bolide was dit beter te zien dan bij de andere. Echter, bij de Saab 9000 waaraan we hier aandacht besteden, komt dit wel héél erg duidelijk naar voren.
De Saab 9000 in kwestie heeft namelijk geen normaal stuurwiel, maar een in het midden van het dashboard geplaatste joystick. Hiermee kon de bestuurder van het icoon uit Trollhättan zich een heus straaljagerpiloot wanen.
Hoewel het er waanzinnig origineel uitziet, werkte de constructie absoluut niet. Diehard Top Gear-fans zullen zich dit wel herinneren, want een van de weinige journalisten die een blokje om mocht in de zogenaamde ‘Prometheus’ was Jeremy Clarkson. In dit filmpje zie je kort hoe het hem afging.
Afgezien van een kleine groep journalisten, vroeg Saab ook een aantal belangrijke personen binnen het bedrijf om de markante 9000 aan de tand te voelen. Hiertoe behoorde ook de Brit Gary Axon, die tegenwoordig woorden pent voor Goodwood. In een uitgebreid bericht denkt Axon terug aan zijn ervaringen van die dag, waardoor wij een nog betere kijk krijgen op de denkwijze van Saab rondom het Prometheus-project.
Wanneer we daadwerkelijk willen begrijpen hoe Saab überhaupt een project als deze kon opdromen, kunnen we twee dingen doen. Enerzijds is het mogelijk om terug te denken aan de vele geniale innovaties van de Zweedse automaker. Door de jaren heen heeft Saab dusdanig veel goede ideeën gehad, dat ze niet anders konden dan er een complete pagina aan te wijden. De onvermijdelijke bijkomst van constant willen innoveren is dat er zonder meer talloze projecten in het water zullen vallen. Sommige zijn te hoog gegrepen, andere zijn simpelweg kansloos.
Zo belanden we aan bij de tweede mogelijkheid. In de periode in aanloop naar het uiteindelijke studiemodel van de Saab 9000 in kwestie werd er bij een groot aantal Europese automerken aan de deur geklopt. Of ze even mee wilden doen aan een nieuw, innovatief project waarbij het doel was auto’s te maken die veiliger, schoner en stiller waren dan dat ze voorheen waren geweest. Lang hoefde Saab hier niet over na te denken; het paste immers precies in zijn straatje.
Het project droeg de vreselijk gecompliceerde naam: ‘Prometheus’, naar “Programme for European Traffic with Highest Efficiency and Unprecedented Safety“. In de grofweg negen jaar (1987-1995) dat het programma liep, sloegen de vooruitstrevende ingenieurs van Saab de handen ineen met de pientere mannen en vrouwen van Lotus. Gezamenlijk kwamen zij met het bizarre idee om het stuurwiel te verwijderen en om deze te vervangen door een onnatuurlijke joystick, middenin het dashboard van de auto.
Hoewel dit als een krankzinnig idee klinkt, is het idee in de basis niet eens zo heel idioot. Saab was er immers van op de hoogte dat het stuurwiel een van de meest gevaarlijke objecten in de auto was bij een ernstig, frontaal ongeval. Door het ‘stuur’ en alle bijbehorende knoppen en schakelaars te verplaatsen naar het midden van de auto en op de originele plek van het stuur een boel airbags te plaatsen om het hoofd, het gezicht en de knieën van de bestuurder te beschermen, moest rijden veel veiliger worden dan voorheen. Missie volbracht, toch?
Niet helemaal. Zoals Clarkson al aan het wereldpubliek had getoond was het besturen van de stuurkolom-loze auto, een tweeliter Saab 9000 Turbo, niet bepaald een succes. Echter, de beelden van het bekende autoprogramma vertellen niet het hele verhaal. Naar verluidt waren de ontwikkelaars van de auto buitengewoon behendig met de joystick en ook de journalist die ons met zijn herinneringen een nieuw perspectief op de auto heeft geboden, erkent in zijn stuk na enkele minuten achter het ‘stuur’ goed met de Saab 9000 overweg te hebben gekund. Hierom is het niet geheel duidelijk waarom het project uiteindelijk in de doofpot is gestopt.
Volgens het verhaal had Saab zelfs het idee om nóg een joystick aan de linkerkant van de bestuurder te plaatsen, maar zover kwam het nooit. Tot een volwaardige productieauto wist de Saab 9000 met zijn drive-by-wire-systeem het, net als deze fascinerende 9000 Cabrio, niet te schoppen. Desalniettemin willen we een project als deze nimmer vergeten.
Meer lezen over gave youngtimers van halverwege de jaren ’90? Klik HIER.
Fantastische uitvinding van de Zweden!
1. Want Zweeds
2. Want Saab
3. Want turbo
3. Want Zweeds én Saab én turbofluit én
ingebouwde accordeon!
Waarschijnlijk zou deze 9000 ongeveer zo geklonken hebben:
https://youtu.be/ZwT–NSwYAY
@moveyourmind: als een stille 404 pagina?
@drdre1: De “ABBA medley played with two accordions” doet het gewoon hoor.
@moveyourmind: de ijzige stilte van een 404 pagina?
@drdre1: Gelukkig maar dat hij t niet doet… was per ongeluk een filmpje van mijn vrouw en mij van een hele slechte auditie voor één of ander muziekprogramma.
@moveyourmind: “ABBA medley played with two accordions” LOL!
@moveyourmind: ? ? damn! Ik zeg wie Saab zegt moet ook B zeggen. Posten da ding. ?
@moveyourmind: haha hoe kom je er op?+1
@moveyourmind: SaaBBa
Zou driften met een bmw leuker zijn met een joystick aan je hand, dan met een ouderwets rond stuur?.
@mikje90: goeie vraag. Driften is natuurlijk geweldig, maar ik denk dat een stuur toch beter is dan ’n joystick. Moet je meer voor doen / werken. En daarbij is de mensch van tegenwoordig nog steeds gefascineerd door de vorm, dat je kan blijven draaien en er komt NOOOOIT een eind aan?! ’s Toch geweldig??
Grappig. Heeft juist deze Saab de sleutel wel op een normale plek;)
@yupyup: dat is niet voorbehouden aan deze joystick-Saab (hoewel je het zonder stuur wel beter ziet). Elke Saab 9000 heeft het contact daar. Komt door de gedeelde ontwikkeling met Fiat/Lancia.
Een 9-3 cabrio heeft mijn leven gered, daarvoor eeuwig dank aan Saab.
@cl65: Iets meer achtergrond?
@smultie: Reed in de stad, komt iemand op aangeven van iemand anders (die op zijn plek wou parkeren, en na de botsing heel snel weg was…) zonder te kijken z’n parkeerplaats uitrijden. Kon niet meer uitwijken; zijn hele voorkant lag eraf (nieuwe avensis, had’ie net een week en wou ermee op vakantie). Hij deed bijna een 180 graden draai en mijn 9-3 had slechts een lekke band en een kras (ongelooflijk aan mijn bumper was niks te zien!). Ik had geen gordel om dus ging vol in de airbag, meneer (oude man) had ook niks. 2x wat ik ervoor had betaald gekregen van verzekering maar ben er nog zuur van, omdat de auto technisch in nieuwstaat verkeerde.
Saab had moeten blijven, heerlijk hoe ze altijd hun eigen keuzes maakten
Als je nu met je joystick in de hand achter het stuur zit is het ineens raar.
@shibby: daardoor zijn ze juist failliet gegaan…
Dan is het interieur van een Mercedes F200 een stuk beter geslaagd.
Wel onhandig dat ze hier een 9000 voor hebben gekozen, precies de enige Saab waarin je nu een sleutelbos in je voorhoofd hebt als je de auto ergens tegenaan parkeert.
Prachtig. Saab was écht een engineers merk, geen gladde marketingmachine die toevallig ook auto’s bouwt! Dat is alleen helaas ook precies hun ondergang gebleken…
DIT is eigenlijk hét verhaal van Saab, samengevat in 1 product: https://en.m.wikipedia.org/wiki/Saab_Variable_Compression_engine Een 1.6 turbomotor met variabele geometrie. 225 pk, verbruik van 1 op 23, 18 jaar geleden! En om het verhaal van Saab compleet te maken: project is afgeschoten door GM, omdat ‘niemand een 1.6 in zijn auto wil’…
@svenska_aeroplan_ab: Saab was druk in de weer met de Light Presure Turbo. Saab ging failliet maar inmiddels hebben vrijwel alle wagens zo’n turbo.
Zou mij niet verbazen als het “uiteindelijk” beter stuurt.. Maar hoe kom je over de drempel heen dat mensen dit willen kopen/dit opgenomen wordt in de rijles/toegestaan wordt? Wel een onderzoekje waard.. Wellicht een next move voor Tesla?
Jeugd die nog nooit een stuur in de hand heeft gehad, zullen hier goed mee overweg kunnen. Is gewoon een kwestie van gewoonte en wennen.
@hubert: Ja, dit lijk mij in dat opzicht niet anders dan een auto die voor mindervaliden is omgebouwd zodat je met je handen het gas en de rem kunt bedienen.
Deze project
Ik ben altijd onder indruk geweest van het Trionic motormanagement systeem.
Ik had al een paar lease auto’s gehad voor mijn eerste Saab en wat mij direct opviel was de gas response.
In al die andere leasegebakjes zat er altijd zo’n zenuwachtige reactie achter het pedaal als je maar een beetje gas gaf.
Dan leek net het alsof enorm veel pit in die 1.6 of 1.8 zat
Maar als je dan echt het gas indrukte leken wel alsof juist alle inlaatkleppen werden dichtgezet en zat er totaal geen fut in.
De Saab reageerde juist andersom: beetje gas > geen drama gewoon rustig optrekken, iets meer gas > er komt meer leven in en vol gas > soort raketlancering, alsof de motor van lief katje in een leeuw veranderde.
Dat was ook terecht één van de reclame slogans van Saab: iets met altijd genoeg vermogen. (kan het niet meer terugvinden maar staat me nog wel bij)
Naast de allerfijnste autostoelen waar ik ooit in heb gezet (zelfs mijn huidige Benz komt er niet de buurt) was het de auto met het fijnste gas response van alles wat ik ooit heb gereden.