280.000 boetes onrechtmatig uitgeschreven [updated]

In 2013 is voor meer dan 100 miljoen euro aan boetes onrechtmatig uitgeschreven, zo bepaalde het Gerechtshof in Leeuwarden vandaag. Heeft dit ook gevolgen voor jouw boetestatus?

Het betreft boetes die automatisch worden opgelegd door een computersysteem waaraan geen agent te pas komt. Het Hof oordeelt (in een hoger beroep dat na een eerdere soortgelijke uitspraak van een kantonrechter werd aangespannen) dat dit onwettig is. Je zou verwachten dat hier ook trajectcontroles en vaste flitspalen onder vallen, maar kennelijk zit er in deze bekeuringsketen toch nog ergens een mens van vlees en bloed met/zonder een ziel (afhankelijk van de haarkleur).

Immers, anders zouden we het niet over ‘slechts’ 280.000 boetes hebben, op jaarbasis worden er in Nederland 10.000.000 verkeersboetes uitgeschreven.

Waar het wel om gaat, aldus de Volkskrant, is de database van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW), die continue met behulp van gegevens die verzekeraars hen (moeten) verstrekken scant of er mensen onverzekerd rondrijden (kosten: 390 euro). Deze is gekoppeld aan de systemen van het CJIB, waardoor elke onverzekerde persoon onherroepelijk een flap krijgt thuisgestuurd*. Of ook de automatische controle op geldige APK’s hier bij hoort is niet duidelijk.

Verbalisant 404040

Omdat deze controle 100% door computers wordt gedaan staat er bij de bekeuring ook geen nummer van een bestaande verbalisant. Speciaal hiervoor is nummer ‘404040’ in het leven geroepen, maar dit is geen persoon met een hart, hersens, en longen. De RDW probeerde er nog onderuit te komen door te stellen dat alle boetes altijd onder bevoegdheid van de teamleider Handhaving worden opgelegd, maar dit was onvoldoende voor de rechters.

Inmiddels heeft de RDW gereageerd door de code 404040 te vervangen door de codes van individuele ambtenaren op de werkvloer, dan mag het ineens wél. Er verandert he-le-maal niets aan het geautomatiseerde proces van de money making machine, maar omdat er een ander labeltje aan wordt gehangen wijzigt de legaliteit stante pede. Heerlijk…

En nu krijgt iedereen zijn boetebedrag terug?

Het Openbaar Ministerie zegt te gaan kijken naar recente boetes, die nu door de rechter illegaal zijn verklaard, oude zaken zijn al afgedaan, en komen niet in aanmerking voor een behandeling. Je kunt natuurlijk altijd proberen in beroep te gaan, dat gaat makkelijk online tegenwoordig.

Natuurlijk zal het OM het niet gemakkelijk maken geld terug te claimen, ze komen het je niet thuis brengen bij wijze van spreken, en eerlijk gezegd hebben we daar ook niet zo veel moeite mee. Als je onverzekerd rond rijdt verdien je die boete wat mij betreft ook, en daar zit nou juist het wrange. Dit soort gevallen komt er misschien mee weg, en zij die 105 reden bij een trajectcontrole moeten gewoon bloeden. Geen gezeur, handjes aan de enkels en bukken voor de onpersoonlijke boetemachine van Vadertje Staat. Pervers, maar waar.

*Zie update voor nuance

Update, 16:00 uur – Na contact met het Landelijk Parket Team Verkeer van het OM voegen wij het volgende toe:

bij wet is het niet verboden een constatering te doen via een automatisch systeem, maar aan de verwerking van de geconstateerde gegevens moet een bestaand persoon te pas komen. Dit is volgens het OM bij zowel trajectcontroles als bij handelingen van de RDW het geval, alleen krijgen de constateringen van trajectcontroles en flitspalen van oudsher al wel het ‘nummer’ van de behandelende BOA, terwijl dit bij handelingen van de RDW naar eigen zeggen wél door een bestaand persoon werd verwerkt, maar NIET van diens nummer werd voorzien. Ze gingen allemaal met verbalisantcode 404040 naar het CJIB, en dit was voor het Hof aanleiding ze onwettig te verklaren.

Overigens: na registercontroles door de RDW m.b.t. onverzekerd rijden gaat er eerst een brief uit naar de persoon bij wie het feit geconstateerd heeft. Deze heeft 6 weken de tijd te reageren, daarna gaat de zaak door naar het CJIB. Er wordt dus niet direct vanaf dag 1 een bekeuring gestuurd.

Voor het opsnorren van verlopen APK-keuringen (die al langer volgens de registercontrole-methode geschieden) werd eveneens code 404040 toegepast, maar dit arrest heeft betrekking op boetes voor onverzekerd rijden. Het OM deelde ons mee dat de verbalisantcodes sinds enkele weken zijn aangepast.