Mazda is een eigenwijs merk uit Japan. Dat blijkt onder meer uit hun gebruik van Wankelmotoren en SkyActiv-motoren. In tegenstelling tot veel andere automerken is Mazda ook nog een zelfstandig merk, wat geen onderdeel uitmaakt van een concern.
De historie van veel Japanse merken lijkt behoorlijk veel op elkaar. Ze begonnen allemaal als succesvol fabrikant van andere goederen. De eerste producten werden veelal in licentie gebouwd met hulp van Europese en/of Amerikaanse merken. De eerste ontwerpen waren duidelijk geïnspireerd op Europese auto’s en met de jaren werden ze creatiever en maakten ze allemaal een naam op het gebied van betrouwbaarheid. Mede daardoor zou je kunnen denken dat alle Japanse merken min of meer hetzelfde zijn. Bij Mazda lijkt dat het geval te zijn, en toch ook weer niet.
Mazda wordt in 1927 in Hiroshima opgericht als de Toyo Cork Kogyo Company. Zoals de naam verklaart was dat een fabriek van kurk. Het bouwen van voertuigen komt al snel daarna. Het zijn alleen nog geen auto’s, maar tuktuks.
De eerste auto arriveert pas in 1960. Dat is de R360, een piepklein schattig tweedeurs sedannetje. De auto wordt gebouwd volgens de Kei-Car eisen, dus compacte afmetingen voor zowel de auto als de motor ervan. Twee jaar later wordt de iets volwassenere R360 aan het gamma toegevoegd met een piepklein viercilindertje.
Mazda Cosmo Sport (110)
Hier begint het eigenlijk al dat Mazda veel dingen net even iets anders doet dan andere merken. Zo zijn de Japanners er al vroeg bij met de rotatiemotor, die ze in eerste instantie toepassen in de 110S (Cosmo Sport). Later zou dit motortype terugkeren in diverse andere auto’s van het merk uit Hiroshima. Niet alleen sportwagens, maar ook gewone automobielen van Mazda kunnen met een dergelijke motor worden besteld.
De wankelmotor heeft enkele nadelen zoals een hoog verbruik en hogere reparatiekosten, maar is kleiner, lichter, trillingsvrij en levert enorm veel vermogen. Na de oliecrisis in 1973 moet Mazda zich meer focussen op reguliere motoren, maar de rotatiemotor blijft behouden voor de sportievere modellen. Een jaar later gaat Mazda samenwerken met Ford. Mazda kan zo beter voet aan de grond krijgen in Europa en de VS. Ford kan diverse modellen goed gebruiken, met name de compactere bedrijfswagens. Ook kunnen Mazda en Ford samenwerken aan platforms waar ze dan hun eigen koetswerk en motor aan toe konden voegen.
Mazda Familia, Capella en Luce
Mazda begint telkens verder te groeien. Uiteraard is het merk vertegenwoordig in kei cars en kleine bedrijfswagens. Die auto’s zijn in de meeste gevallen strikt bedoeld voor de thuismark. Echter, de Familia-, Capella- en Luce-series maken naam en faam in Nederland als 323, 626 en 929. Het zijn echter de late jaren ’80, begin jaren ’90 waarin het merk geheel zijn eigen weg kiest op een succesvolle manier.
Ten eerste is daar in 1989 de Mazda MX-5 (Eunos Roadster in Japan, Miata in de VS). Het is een kleine roadster met achterwielaandrijving en een zestienklepper met dubbele bovenliggende nokkenassen. De auto rijdt, klinkt en ziet eruit als een Lotus Elan en andere kleine Britse sportwagens uit de jaren ’60. Het blijkt een schot in de roos: Mazda start er een complete roadster renaissance mee.
Begin jaren ’90, de gouden periode
Maar er zijn wel meer aparte Mazda’s rond die periode. De 121 is een B-segment autootje, maar dan met een guitig sedan-koetsje. Zeker met de beren-velgen van Ronal. Op het gebied van diesels experimenteert Mazda met de Comprex, een soort supercharger voor een zelfontbrander. De Mazda RX-7 is nu een serieuze sportwagen met veel vermogen en een uitstekende wegligging.
De Cosmo (JC) is het topmodel, met een tweeschijfs rotatiemotor uit de RX-7 of zelfs een unieke drieschijfs rotatiemotor. In Nederland krijgen we niet die luxe Mazda, maar wel een luxe subdivisie van Mazda: Xedos. De Xedos 6 is een 626 met een luxe aankleding, de Xedos 9 is een E-segment sedan. In Europa slaat Xedos niet denderend aan, minder goed dan Lexus bijvoorbeeld.
Zoom-Zoom
Eind jaren ’90 lanceert Mazda de ‘Zoom-Zoom’-campagne. Uiteraard met een heel marketing-verhaal met mooie video’s en reclames, maar er schuilt ook een visie achter. Mazda probeert de enthousiaste bestuurder aan te spreken. In veel gevallen zijn de Mazda’s de beter rijdende auto’s in hun klasse. Mazda doet ook extra hun best op de styling voor in- en exterieur.
De Mazda 6 in 2002 is daar de eerste telg van. Deze auto wordt later bijgestaan door de Mazda 3, die op het zelfde platform staat als de Ford Focus. Op sportief gebied lanceert Mazda de RX-8. Deze heeft alsnog een rotatiemotor, maar zonder twin-turbo set-up. Ook is de RX-8 praktischer dankzij twee kleine extra deuren. Daarnaast is de prijs aanzienlijk lager dan die van de RX-7.
Mazda cross-overs
Als het aankomt op cross-overs is Mazda er redelijk vroeg bij. De Mazda Tribute is een van de eerste cross-overs zoals we tegenwoordig kennen. De Tribute staat op het 626-platform en is dus in basis een personenauto, geen terreinwagen met ladderchassis zoals de Suzuki Vitara en Jeep Wrangler dat bijvoorbeeld wel zijn. Helemaal aanslaan doet het model niet. Dat gebeurt pas nadat Mazda de CX-range lanceert. Het begint met de CX-7, een auto die wordt omschreven als een ‘Poor man’s Cayenne Turbo’. Het is een sportieve en praktische cross-over die gunstig geprijsd is.
Echter, in Nederland scoort de CX-5 die 2011 verschijnt veel beter. Rond deze periode stopt Mazda de samenwerking met Ford. Daarmee is Mazda een van de weinige middelgrote merken die zelfstandig te werk gaat. In plaats van een fusie of overname, zoekt Mazda toenadering per project. Zo wordt de nieuwe MX-5 in samenwerking met Fiat ontwikkeld. De Fiat 124 is in feite een MX-5 met Fiat-motor en eigen koetswerk.
SkyActiv
Als het gaat om aandrijflijnen is Mazda op zichzelf aangewezen. De hybride aandrijflijnen worden met Toyota ontwikkeld of beter gezegd: Mazda maakt gebruik van Toyota-patenten. Wel heeft het merk uit Hiroshima zijn eigen filosofie om auto’s efficiënter te maken: SkyActiv. Dit is een veelomvattend concept waarbij alles in het teken staat van minimale brandstofconsumptie. Naast de SkyActiv G-benzinemotoren is er ook een SkyActiv X en SkyActiv D (voor diesel).
Compacte cross-overs
In Nederland liggen de hoogtijdagen van het Japanse merk in de jaren ’90, waarin het zo’n 27.000 tot 29.000 auto’s per jaar verkoopt. Sindsdien gaat het aanzienlijk minder goed met het Japanse merk, de verkopen blijven tot 2009 teruglopen. 2011 was een dieptepunt met slechts 4.736 auto’s op jaarbasis. Daarna is het merk weer aan het opkrabbelen, niet helemaal ontoevallig gelijktijdig met de introductie van de nieuwe design-stijl, SkyActiv-motoren en de komst van compacte cross-overs.
Mazda heeft zelfs cross-overs die elkaar (flink) overlappen qua segment. De CX-3, CX-30 en MX-30 zijn min of meer even grote auto’s. De CX-3 is de normale praktische cross-over, de CX-30 is een stukje sportiever en de MX-30 is de duurzame variant met een elektromotor erin, eventueel met kleine rotatiemotor als range-extender. Uiteindelijk vindt Mazda dit zelf ook een beetje dubbelop, want de CX-3 gaat er in 2021 uit.
