Saab is een eigenwijs Zweeds merk dat liever verzuipt in eigen principes, dan dat ze met de meute mee lopen. Daarom is het merk in 2011 ter ziele gegaan, nadat een overname door Spyker het merk niet kon redden.
Veel merken hebben een connectie met de Tweede Wereldoorlog, maar in het geval van Saab is het een positieve. Het Zweedse merk Saab (Svenska Aeroplan Aktie Bolaget, Zweedse vliegtuig BV) wordt in 1937 opgericht om gevechtsvliegtuigen te bouwen, aangezien de Tweede Wereldoorlog eraan zat te komen. Saab is dus in eerste instantie een vliegtuigbouwer en bleef dat ook na de oorlog. Omdat de vraag naar gevechtsvliegtuigen afnam, zocht Saab andere doeleinden voor haar fabriek en medewerkers.
Daarom begonnen ze direct na de Tweede Wereldoorlog met het bouwen van prototypes voor een automobiel. Deze auto, de Project 92, kreeg zijn naam vanwege het laatste model vliegtuig dat Saab bouwde. De 91 was een eenvoudig vliegtuigje, zoals een Cesna. De oorspronkelijke fabriek voor vliegtuigen stond in Linköping. Men verhuisde naar een grotere locatie in Trölhattan. Zowel de fabriek als het hoofdkantoor werden daar gevestigd. Het eerste model is de 92, of om specifieker te zijn, de 920001, de zogenaamde Ursaab. Daarna volgde nog drie testvoertuigen. In 1949 ging de 92 in productie.
Jaren ’50
In de jaren ’50 volgde de Saab 93 de 92 op. Het grootste verschil was de motor, wat nu een driecilinder was. Aan het einde van dat decennium kwam er ook een stationwagon-variant van de 93, de 95. Qua techniek was deze grotendeels identiek aan de sedan-versie. De 94 was een compleet andere auto, namelijk een voorwielaangedreven lichtgewicht sportwagen: de eerste Sonett. Ondanks de beste bedoelingen was Saab nog een piepklein merk dat enkele tienduizenden auto’s op jaarbasis bouwde.
Dat veranderde allemaal met de 96, een van de belangrijkste Saabs ooit gebouwd. Het model kwam in 1960 op de markt en wist het maar liefst uit te houden tot 1980! Daarmee gaf Saab al een signaal af: hun modellen gaan erg lang mee. Ook hierin lag een driecilinder tweetakt motor, later kwamen er Ford V4’s beschikbaar. Wederom kwam er een sportwagen, de Saab 97, ofwel de Sonett II.
Saab in de jaren ’70
De jaren ’70 van Saab staan in het teken van één auto: de Saab 99. Waar de 96 het merk bestaansrecht heeft gegeven, heeft de 99 het merkimago gevormd voor Saab. De Saab 99 was een klasse hoger dan de 96. Ook zie je hier heel duidelijk de vormtaal van Saab terugkomen die de Zweden decennia later nog toepasten. Denk aan de recht opstaande voorruit, de lange neus, de aflopende achterzijde, de laag geplaatste achterlichten: het is allemaal typisch Saab.
De eerste Turbo
In 1978 lanceert Saab de 99 Turbo. In plaats van een auto die op pure prestaties was gericht, probeerde Saab met een kleinere (en sneller opspoelende) turbocompressor er voor te zorgen dat er meer koppel bij lage toeren beschikbaar was. Dat lukte behoorlijk goed. Tegenwoordig wordt deze filosofie eigenlijk nog steeds toegepast op alle viercilinder benzinemotoren. Ook de 99 zou erg lang in productie blijven. Het model kwam in 1969 en zong het uit tot 1984. De Saab 900 had inmiddels het stokje over genomen als de belangrijkste Saab, maar de 99 kreeg een tweede leven als de ’90’, een soort instapmodel. De Saab 90 bouwde men tot 1987.
In de jaren ’80 gebeurden er een paar dingen voor Saab. Ten eerste was daar de eerdergenoemde 900. Deze auto was een groot succes voor het Zweedse merk. Ten tweede experimenteerde Saab met een nieuw idee: een cabriolet. Op aanraden van de Amerikaanse importeur maakte het Zweedse merk een onwaarschijnlijke auto, want een auto uit open dak uit Zweden is een beetje vreemd. Toch wordt deze cabrio een groot succes. Sterker nog, het helpt Saab aan een heel specifiek publiek. Er zijn namelijk genoeg welvarende mensen die absoluut niet in een ordinaire Duitse auto willen rijden, maar een Volvo veel te saai vinden. Saab is een van de weinige merken die de academici voor zich weet te winnen.
Tipo 4-project met Fiat
In de strijd met de Duitse premiummerken BMW, Mercedes-Benz en in mindere mate Audi wil Saab ook een grote sedan. Uiteraard is er geen geld om een compleet nieuwe auto te ontwikkelen en een lange 900 helpt ook niet. Gelukkig kunnen ze bij Fiat wel een extra partner gebruiken om een grote E-segment auto te ontwikkelen. Het Tipo 4-project wordt gestart en bestaat uit de Lancia Thema, Fiat Croma en de Saab 9000. Later maakt Alfa Romeo (164) ook nog gebruik van dit platform.
Ondanks dat Saab innig samenwerkte met de Italianen, veranderde de Zweden enorm veel aan de Tipo 4, met name op het gebied van stijfheid en veiligheid. Deze eigenwijze manier van handelen zorgde voor bijzondere auto’s waar de fans gek op waren, maar waar geen geld mee viel te verdienen. In 1989 wordt het geplaagde merk dan ook overgenomen door General Motors. GM zoekt namelijk een luxe-merk voor Europa. Cadillac is op dat moment nog een Amerikaanse grootmacht die in Europa een marginale rol speelt. Saab heeft gelukkig nog voldoende in te brengen, waardoor ze nog eigenwijze auto’s kunnen maken.
Eerste GM-Saab
De fans krijgen in 1994 wel een schok te verwerken met de introductie van de Saab 900. Deze staat op het platform van de Opel Vectra. Je kan ‘m zelfs krijgen met een 2.5 V6 van Opel. Heiligschennis voor de fans, maar de auto verkoopt goed. Er is een driedeurs coupé, vijfdeurs hatchback en een tweedeurs cabriolet. Deze tordeert meer dan zijn voorganger die al niet al te stijf was, maar het schijnt de kopers niets uit te maken. Sterker nog, voor het eerst in lange tijd maakt het merk winst!
Aan het einde van de jaren ’90 gaat de 9000 uit productie en wordt deze vervangen door de 9-5. Althans, de 9-5 arriveert en de sedan-versie van de 9000 gaat eruit, de liftback (CS) blijft nog eventjes. De tweede generatie 900 krijgt een facelift en een nieuwe naam: 9-3. In 1999 ziet Saab het licht met de 9-5 Estate. Volvo verkoopt al jaren met succes Zweedse stationwagons, waarom deed Saab dat niet?
Saab volledig van General Motors
In 2000 neemt General Motors de rest van de Saab-aandelen over en hebben ze volledige zeggenschap over het merk. De tweede generatie Saab 9-3 staat op het Epsilon-platform is nu een sedan, in plaats van een hatchback. Een cabrio en stationwagon volgen later. Ondanks dat de Zweden veel techniek moeten gebruiken van GM, doen ze dat niet altijd. Het levert toffe auto’s op, maar er wordt te weinig geld verdiend. Ook heeft het merk simpelweg te weinig modellen in zijn gamma. GM fixt dat met de 9-2X (een Subaru Impreza met Saab-neus) en een 9-7X, een Chevrolet Trailblazer met Saab-neus. Het publiek trapt er niet in, uiteraard. De modellen worden na korte tijd weer van de markt gehaald.
Saab naar Spyker
Eind 2008 heeft GM het gehad met de eigenwijze praktijken van Saab en overwegen ze om het merk uit het portfolio te schrappen. De financiële crisis zorgt voor verdere malaise. Er zijn diverse kapers op de kust, onder meer Koenigsegg en het Chinese BAIC Beide partijen haken echter af. Uiteindelijk verschijnt Victor Muller als een duveltje uit een doosje door met Spyker Saab te kopen. Het is zelden voorgekomen dat een kleine sportwagenbouwer een groot automerk koopt. Spyker CEO Victor Muller ziet mogelijkheden voor Spyker om gebruik te kunnen maken van de faciliteiten van Saab. Spyker weet Saab niet alleen te kopen, maar ook de rechten om gebruik te kunnen maken van de techniek van General Motors. Ook zal de 9-4X, een nieuwe SUV op basis van de Cadillac SRX, in Mexico gebouwd worden voor Saab door GM.
Nieuwe Saab 9-5
De hoofdprioriteit is om de 9-5 van de tweede generatie te lanceren. De uitgaande 9-5 is inmiddels stokoud en nieuw bloed is essentieel. De 9-5 zou op tijd arriveren. Er zijn zelfs een paar pre-productieexemplaren van de Saab 9-5 Estate. Het probleem was geld: dat raakte op en Spyker was niet in staat om de rekening te voldoen. Vanaf dat moment, begin 2011, stopten Saab en Spyker met het betalen van haar rekeningen. Muller probeerde van alles, zoals samenwerkingen met dubieuze Russische partijen (Antonov) en voorstellen voor joint ventures met Chinese automerken.
Dat triggerde General Motors, want die wilden absoluut niet dat die merken inzicht kregen in de techniek van GM. General Motors dreigde te stoppen met het verlenen van licenties als Saab met de Chinezen in zee ging. Tijdens deze moeilijke tijden zakten de verkopen van het merk in en kwam er dus nog minder geld binnen. Daarmee kwam er een einde aan het merk Saab, dat bankroet ging.
NEVS
Uiteindelijk was het niet helemaal afgelopen, want alsnog kwam er een Chinese partij om de hoek kijken. NEVS, wat staat voor National Electric Vehicle Sweden, nam de boel over. GM lag nog altijd dwars om de licenties te verlenen voor de 9-4X en 9-5. Dat betekende dat men de Saab 9-3 moest produceren, die op dat moment al meer dan 10 jaar oud was. Aanvankelijk alleen met benzinemotoren, maar er stonden elektrische varianten op stapel. In 2013 ging de Saab 9-3 weer opnieuw in productie in Trolhättan. Het was van korte duur, want een paar maanden later ging het alsnog fout na problemen met, hoe kan het ook anders, geld. Uiteindelijk ging in 2017 de NEVS 9-3 alsnog in productie. Een ware Frankenstein creatie waar alle Saab-logo’s van zijn verwijderd.
Als occasions zijn Saabs nog altijd erg populair. De veelal vermogende eigenaren hebben er kennelijk goed voor gezorgd, want ze rijden nog in grote getale rond in Nederland. Sterker nog, op Marktplaats bleek dat Saabs in 2022 enorm toenamen in populariteit. Er is kennelijk nog altijd vraag naar die eigenwijze Zweedse auto’s.
